Hoe word je hyperventilatie de baas?
Hoe word je hyperventilatie de baas?Het afgelopen jaar heb ik een nascholing gevolgd om mijn medische en psychosociale kennis bij te spijkeren. Eén van de opdrachten was om een werkstuk te maken over een medisch thema. Nu werk ik in mijn praktijk regelmatig met ademwerk (dieper en voller ademen) en kreeg ik ook met enige regelmaat de opmerking: “ik durf niet dieper te ademen, want dan ben ik bang dat ik weer een hyperventilatie-aanval krijg”. Of: “Meer ademen is niets voor mij, want ik heb chronische hyperventilatie”. Een mooie aanleiding voor een onderzoek hier naar.
En om dan maar meteen te starten met één van de hardnekkigste misverstanden over hyperventileren. Als je “hyperventilatie” zegt, dan zegt iedereen in één adem door: “dan moet je toch in een (papieren) zak gaan ademen?” NEE, dat moet je niet doen.
Daar zijn 2 belangrijke redenen voor. Recent wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat als er géén sprake is van hyperventilatie, maar er iets anders aan de hand is, het dan letterlijk levensgevaarlijk kan zijn om in een zak te gaan ademen. En nog meer onderzoek heeft uitgewezen dat als het wel een hyperventilatie-aanval is; dat het dan niet helpt.
Wat is hyperventilatie nu eigenlijk en wat helpt dan wel? Hyperventilatie betekent dat je te diep en/of te snel ademt. Dit is het geval bij een hyperventilatie-aanval. Wat echter vaker voorkomt en lastiger te ontdekken is, is chronische hyperventilatie. Het adempatroon lijkt normaal, maar tussentijds zijn er steeds diepe zuchten.
Bovengenoemde adempatronen hebben hetzelfde effect: je hebt veel zuurstof in je bloed en weinig koolstofdioxide. Dit laatste heeft effect op de zuurgraad van je lichaam. Dit is op zich niet gevaarlijk, maar kan een reeks van klachten en verschijnselen veroorzaken, zoals onder andere:
- Benauwdheid en duizeligheid (licht gevoel in hoofd)
- Pijn op de borst en hartkloppingen
- Tintelingen en droge mond
- Hoofdpijn en misselijkheid
- Doof of verkrampt gevoel in handen, voeten of lippen
- Wazig zien, vlekken voor de ogen of oorsuizen
Een hyperventilatie aanval komt niet zo vaak voor en is medisch niet ernstig, maar kan een angstaanjagende ervaring zijn. Wie het overkomt, is vaak bang om dood te gaan, om gek te worden, denkt dat hij een hartaanval heeft of raakt in paniek. Hierdoor gaat de adem nog meer op hol, waardoor de aanval verergert. Ook kan het lijden tot het vermijden van situaties, vanuit de angst opnieuw een aanval te krijgen. Chronische hyperventilatie komt vaker voor, maar is een stuk ingewikkelder qua diagnose.
Voorheen werd hyperventilatie beschouwd als een op zichzelf staande klacht. Tegenwoordig wordt hyperventilatie gezien als een gevolg van angst, paniek of stressklachten. Er is meer aandacht voor de onderliggende oorzaak; het hyperventileren wordt als symptoom er van gezien.
Bij een acute aanval is het advies als volgt:
- Als je een aanval hebt of voelt aankomen, neem dan 3 seconden om in te ademen en 6 om uit te ademen. Het helpt om dat te tellen. Dat leidt af.
- Het is belangrijk om jezelf af te leiden. Bijvoorbeeld door kniebuigingen te doen of door hardop te gaan lezen.
In mijn praktijk voor lichaamsgerichte psychotherapie werk ik vanuit de wisselwerking tussen lichaam en geest. Bij hyperventilatie betekent dat dat we werken aan het stap voor stap opnieuw ontdekken van jouw natuurlijke adempatroon, om zo ook weer de controle te krijgen over je eigen adem en dus over jouw leven. We onderzoeken de achterliggende oorzaken. Door daar zicht op te krijgen en onverwerkte zaken te verwerken, treedt ontspanning op en dat heeft een gunstig effect op de adem.
